Bestuurders in complexe en versnelde tijden

Omschrijving

In het tijdschrift Waardenwerk staat het werken aan waarden in professionele en maatschappelijke praktijken centraal. De focus ligt onder andere op het onderzoeken van ethische en morele vragen in werkpraktijken, de relaties tussen waarden en werk. Dit artikel deelt de uitkomsten van een empirisch fenomenologisch onderzoek onder publieke bestuurders, specifiek gericht op ‘reflectie’, die in de werkpraktijk van deze bestuurders plaatsvindt. De uitkomsten leggen een aantal ethische en morele vragen bloot die actueel zijn binnen publieke organisaties zoals in de zorg, onderwijs, ministeries, provincies, belangenorganisaties en gemeenten. Met name de sociaal wenselijke kant van reflectieve praktijken komt naar voren met inachtneming van de waarschuwing van Hannah Arendt die wijst op de ethische gevaren van concepten die niet ‘voortdurend in twijfel worden getrokken, maar in de samenleving gewoon functioneren als algemeen aanvaarde wijsheid’ (Arendt, 2003: 166). Denken houdt volgens Arendt in dat er vragen worden gesteld over concepten, wat zij ‘invisibles’ noemt; ‘Experience rather than doctrines are what is ethically crucial’ (Arendt, 2003: 166). Zij stelt daarbij dat er iets moet zijn vanuit deze ervaringen dat beschermt, zoals een ervaring van onzekerheid, of een ervaring van het niet-weten . Precies dat laatste staat in de complexe en versnelde praktijk van bestuurders vandaag de dag dagelijks op spanning, zo blijkt. We sluiten af met de inzichten uit dit onderzoek in relatie tot humanisme met als kern menselijke waardigheid.

Introductie
Het doel van dit artikel is een fenomenologische verkenning van de reflectieve praktijken van bestuurders in publieke organisaties te midden van de huidige complexe maatschappelijke veranderingen. We hebben voor deze groep gekozen vanwege hun strategische rol in de actuele fluïde en ambigue tijden zoals beschreven door verschillende wetenschappers (Bauman, 2000, 2007; Rhodes en Noordegraaf, 2007; Horney, 2010; Rosa, 2016, 2019, 2020; Van der Wal, 2017). De achtergrond van het onderzoek is de observatie dat het onderzoek naar business en management enorm versnelt en daardoor gefragmenteerd en interdisciplinair is (Snyder, 2019).