De kunstenaar in de hoek - Aanreiker van een ander perspectief

Omschrijving

De relatie tussen kunst en onderzoek is sterker dan dat we op het eerste gezicht denken. In beide kunnen we ons laten inspireren door de muzen, die ondanks hun eeuwenoude afstamming nog steeds relevant zijn in onze dagelijkse professionele praktijk. Volgens Apollodorus van Athene zijn de negen muzen geboren als de dochters van de oppergod Zeus en de titaan Mnemosyne, de personificatie van het geheugen. Ze zijn ter wereld gebracht om de heldendaden van de goden te bezingen, en deze bij wijze van spreken in het collectief geheugen in te bedden. Dit bezingen doen ze alle negen op hun eigen manier: met dans, muziek, poëzie of theater, maar ook met filosofie en astronomie. Op deze manier vertegenwoordigen ze de kunsten en de wetenschap, waar in het klassieke Griekenland geen absolute scheiding tussen werd aangebracht. Van beiden kon immers gezegd worden dat hun oorspronkelijke functie was om de schepping van de goden te beschrijven. Hoewel in de oorspronkelijke betekenis de muzen dus zowel de kunsten als de wetenschap voor hun rekening namen, is door de eeuwen heen de nadruk steeds meer op de kunst komen te liggen. De negen dochters van Zeus en Mnemosyne hebben talloze dichters, schilders, beeldhouwers en musici inspiratie in het oor gefluisterd, en ook als de kunstenaar in kwestie de bevlogenheid van iemand anders krijgt ingefluisterd, noemen we hem of haar diens muze. De vraag is echter of de kwaliteiten van de muzen, met andere woorden het muzische, alleen dient voort te leven binnen de muren van musea, die naar hen vernoemd zijn. De negen zussen kunnen ons namelijk ook in een professionele context van dienst zijn.

Dit artikel gaat over een specifieke manier waarop kunst kan worden ingezet in een professionele setting, genaamd ‘de kunstenaar in de hoek’. De zinsnede verwijst naar een rol die iemand kan innemen, waarbij hij of zij een kunstvorm kiest om iets terug te geven aan een spreker of groep. Het behelst een moment van reflectie, een hervertelling, op basis van het perspectief van een observant. De term is van de hand van Bart van Rosmalen, en is ontstaan binnen de context van het Musework programma van de HKU.(B. van Rosmalen, Musework) Hoewel het idee niet exclusief voor Musework is, en los van deze naam ook in andere contexten wordt ingezet, zal ik in dit artikel telkens de naam van Bart van Rosmalen gebruiken, en verwijzen naar de kunstenaar in de hoek.