Een Doorgaans Charmante Scepticus. Recensie van: Een leven als ‘man of letters’. Biografie van David Hum

Omschrijving

Als we aan de Verlichting denken, dan is dat meestal aan Franse denkers – met als elkaars tegenvoeters Voltaire en Rousseau – of aan Duitse dichters en filosofen als Lessing en Kant. Maar ook Schotland was een brandpunt van de Enlightenment en uit die tijd stamt de aanduiding van Edinburgh als het ‘Athene van het Noorden’. Schotland maakte in de tweede helft van de achttiende eeuw een bloeiperiode door, een eigen gouden eeuw, met een verrassende ontwikkeling op een breed intellectueel en sociaal-cultureel terrein. Dit vormde een belangrijke springplank voor de iets later ontbrandende Industriële Revolutie, in Schotland en Noord- Engeland. Dit was opmerkelijk omdat kort daarvoor de strikte, calvinistisch georiënteerde (presbyteriaanse) kerk een in onze ogen benauwend regime uitoefende. In veel studies over deze ‘transformatie’ wordt melding gemaakt van de executie van de ongelukkige 20-jarige student Thomas Aikenhead, die nog in 1697 wegens godslastering werd opgehangen.1 In de loop van de 18e eeuw werd de greep van de kerkelijke autoriteiten losser en kregen de gematigde krachten de wind in de zeilen, al ging dat helemaal niet zonder slag of stoot.