Elke innovatie leidt tot uitsterving van een soort

Omschrijving

Zonder nieuwe definitie van innovatie gaan we nooit uit onze ecologische en klimaatproblemen komen. Want, innovatie in een groeieconomie is niet de oplossing voor maar de oorzaak van deze problemen. Het versnelt ons al te hoge consumptiegedrag, put onze leefwereld uit en leidt tot een biodiversiteitskaalslag waar we de gevolgen nog niet half van begrijpen.

Als ecologisch econoom probeer ik de balans tussen ecologie en economie beter te begrijpen. Jaren terug ben ik op deze zoektocht gestrand als duikvrijwilliger in Malawi. Wekelijks ging ik met een klein duikteam het water van Lake Malawi in om afval op te ruimen en gesteund door literatuur begon ik de interactie tussen natuur en economie beter te begrijpen.

Het was een dinsdag, een paar jaar geleden. Ik kwam boven, het mondstuk nog in mijn mond, de zuurstoftank bijna leeg. Ik rommelde door de berg troep die we hadden verzameld: weer ruim 10 kruiwagens kunststof uit het meer gevist. Ik pakte een kluit kleding en las tot mijn verbazing in het Nederlands op iets wat ooit een spijkerbroek moet zijn geweest: ‘Niet te heet wassen.’ Ik rommelde verder en bekeek een plastic elektrisch autootje bedrukt met Franse tekst. We kruiden de rotzooi naar de hoofdstraat van het dorp, een zandpad, waar een discussie ontstond die ik niet meer snel zal vergeten. Mijn Malawische collega vertelde me dat de enige manier van afvalverwerking verbranding is. Er was geen andere mogelijkheid. En zo stonden we te kijken naar de plastic rookpluimen van West-Europees afval in een Oost-Afrikaans land.1

Lake Malawi is één van de Great Lakes of Africa, een wonder der natuur met de meeste vissoorten ter wereld. Tevens biedt het een podium voor uniek vissengedrag, vrijwel nergens anders geobserveerd. Kleurrijke cychliden bouwen zorgvuldig nestjes van zand en dansen pronkend om vrouwtjes te lokken. Het meer is door overbevissing en vervuiling echter uitgeroepen tot het meest bedreigde meer ter wereld (Geertz, 2022). Het wonder staat zwaar onder druk; vissen dansen vaker met een felgekleurd afgekloven plastic speeltje dan met een potentiële partner.