Gezelschapsvorming en betrekkingsaspecten

Omschrijving

In dit artikel ga ik in op de betekenis van betrekkingsaspecten van communicatie en het belang daarvan voor gezelschapsvorming in het kader van waardenwerk. In menselijke contacten kan pas inhoudelijk worden gecommuniceerd als de betrekkingsaspecten wederzijds voldoende geaccepteerd zijn. Het is beangstigend en moeilijk om de betrekking in het contact aan de orde te stellen.

Intermezzo 1
Een arts-assistent psychiatrie is in leertherapie bij een psychoanalytisch georiënteerde psychiater. De arts-assistent vraagt zich af of ze wel een goede psychiater kan worden omdat ze altijd zo twijfelt aan zichzelf. Dat deed ze al als kind en dat doet ze nu nog. Als ze dat vertelt is ze erg verdrietig. De leertherapeut is onder de indruk van alles wat ze al heeft gepresteerd (twee studies, hoog niveau muziek, meerdere talen sprekend) en is aangedaan door haar verdriet. Om haar te steunen zegt hij tot twee keer toe dat hij denkt dat zij juist wel een goede psychiater kan worden. De arts-assistent reageert op dat moment niet. De volgende keer zegt ze dat ze niet weet of ze wel verder met hem wil. Ze is verontwaardigd over zijn opmerking dat zij een goede psychiater zou kunnen worden. Hoewel ze wel begrijpt dat hij dat goed bedoelt, heeft ze nu geen vertrouwen meer in hem. Ze kan niet goed uitleggen waarom ze zo boos is over zijn goed bedoelde opmerking.

Inleiding
Waardenwerk betekent voor professionals werken aan en vanuit waarden door normatieve professionalisering (deugt mijn werk en doet het deugd?) en actief bijdragen aan gezelschapsvorming. Onder gezelschapsvorming wordt verstaan een samenwerkingsverband van professionals (gezellen), dat gebaseerd is op ambachtelijke fascinatie, zorgzaamheid, vreedzame begrenzing en inspiratie. Het doel is om samen werk uit handen te laten komen dat deugt en deugd doet, tegen de horizon van een meer rechtvaardige en duurzame wereldsamenleving (Kunneman 2016). Er zijn meerdere manieren om een dergelijk samenwerkingsverband vorm te geven. Je kunt bijvoorbeeld samen werken en dat normatief goed willen doen. Je kunt samen een reflexief leerproces aangaan, een vorm van normatieve intervisie. Je kunt enkele malen samen komen maar ook een vast gezelschap vormen (een gilde). Er is bij een gezelschap altijd sprake van een groep en in een groep is er groepsdynamiek. Om van een groep te komen tot een gezelschap is er een groepsproces nodig.