Inleiding Waarde(n)vol Onderzoek

Omschrijving

In dit themadeel van Waardenwerk belichten we werk dat gaat over onderzoek en meer specifiek over kennisontwikkeling. Op veel plekken wordt onderzoek van belang gevonden; waar vroeger onderzoek voorbehouden was aan academici op de universiteit, wordt tegenwoordig ook praktijkgericht onderzoek gedaan binnen het HBO (lectoraten) en wordt het aanleren van onderzoeksvaardigheden ook van belang gevonden voor studenten. Ook binnen het MBO komt er meer aandacht voor onderzoek, dat vorm krijgt binnen de zogenaamde practoraten. Onderzoek gaat niet alleen meer over theorievorming, maar is ook vaak praktijkgericht, in een bepaalde context. Deze ontwikkeling kunnen we zien als een epistemologische verschuiving in de verhouding tussen theorie en praktijk. De zienswijze dat er eerst het onderzoek is en dat vervolgens de resultaten daarvan worden toepast in de praktijk, wordt steeds vaker vervangen door (of aangevuld met) de opvatting dat er een actieve wisselwerking bestaat tussen praktijkbeoefening en kennisontwikkeling. Daarmee is het doen van onderzoek steeds meer een integraal onderdeel geworden van de praktijk en heeft, andersom, de praktijk steeds meer een rol en stem in het doen van onderzoek.

Deze wederkerige beïnvloeding van opvattingen over betekenisvolle praktijken en deugdelijk en deugend onderzoek raakt de zoektocht naar waardenwerk: hoe kan de wijze waarop onderzoek gestalte krijgt bijdragen aan werk dat deugt en deugd doet? Onderzoek is onlosmakelijk verbonden met kennis. Een belangrijke vraag die hierbij naar voren komt is om welke kennis het dan gaat en wie de “kennisdragers” zijn. Welke kennis doet ertoe? Dit zijn relevante vragen, omdat kennis verbonden is met waarheid en inzicht. Rond kennis speelt ook macht een rol. Miranda Fricker muntte het begrip epistemic justice, waarmee ze kennis en rechtvaardigheid met elkaar verbindt. Hier ligt ook de relatie met Waardenwerk. In dit themadeel komen vragen aan de orde die hiermee verbonden zijn. Hierbij komen beschouwingen aan bod op hoe kennis tot stand komt in onderzoek en welke rol waarden hierbij (kunnen) spelen. Ook gaat het om waardenwerk van de onderzoeker zelf, de onderzoeker als normatieve professional. Hoe ben je als onderzoeker vanuit je eigen bestaansgeschiedenis zelf verbonden met je onderzoekspraktijk en waar loop je tegenaan in de betreffende context?