Mythologie voor gedetineerden?

Omschrijving

Mythische verhalen kunnen op directe of indirecte wijze een waardevolle bijdrage leveren aan zingeving van gedetineerden. In dit kwalitatieve praktijkonderzoek bij justitie wordt mythologie als instrument ter bevordering van zingeving in het humanistisch groepswerk onderzocht.
De turbulente levensverhalen van gedetineerden lijken soms veel op mythische vertellingen. Deze overeenkomst vormde de aanleiding tot het gebruik van mythische verhalen tijdens de humanistische bezinningsbijeenkomsten. In dit kwalitatieve onderzoek wordt de bijdrage van een mythisch verhaal aan de vermogens tot zingeving empirisch getoetst bij twee groepen gedetineerden. Nadien zijn zeven deelnemers afzonderlijk geïnterviewd over zingeving. De reacties zijn per deelaspect van zingeving uitgewerkt. Een mythe kan mogelijk bijdragen aan bewustwording, oriëntatie en waardering, maar niet meteen aan verandering. De kracht van een mythe is dat haar hypothetische karakter sommige gedetineerden de vrijheid geeft om zich veilig uit te spreken over gevoelige kwesties. Anderen haken juist af bij verhalen die niet waar gebeurd zijn, maar reageren wel weer op uitspraken van medegedetineerden. Een vervolgonderzoek naar de definitie en operationalisering van zingeving is wenselijk vanwege de kleinschaligheid van dit praktijkonderzoek.


Inleiding

In Nederland verblijven momenteel ongeveer 9000 mensen in penitentiaire inrichtingen (Linckens, 2015, 29-30). De meeste gedetineerden zijn mannen tussen de 20 en 40 jaar oud. Hun achtergrond, opleidingsniveau en belangstelling zijn zeer uiteenlopend. Mensen in detentie hebben recht op een vrije beleving van hun geloof of levensovertuiging. Binnen dit kader biedt de humanistische geestelijke verzorging (HGV) bij justitie seculiere geestelijke ondersteuning aan gedetineerden. Humanistische geestelijk verzorgers, verder humanisten genoemd, proberen geestelijke detentieschade, zoals bijvoorbeeld afstomping, hospitalisatie en moreel verval tegen te gaan, door aandacht te hebben voor verlies en opbouw van zingeving bij hun cliënten (Van Praag, 1978, 210).