Opvoeding als revolutionaire strategie - Anarchisme, geweldloosheid en pedagogiek in Nederland (1900-1914)

Omschrijving

Anarchisten hebben in Nederland een belangrijke rol gespeeld in de verspreiding van het geweldloze gedachtegoed. Ze ambieerden een maatschappij waarin mensen in natuurlijke harmonie met elkaar samenleefden, zonder dat er gezaghebbers nodig waren om een kunstmatige harmonie af te dwingen. Dit artikel zoomt in op een van de strategieën die anarchisten aan het begin van de twintigste eeuw wilden gebruiken om hun heilstaat te realiseren: de opvoeding van het kind. Op basis van brochures en publicaties in anarchistische tijdschriften in de periode 1900-1914 wordt in dit artikel onderscheid gemaakt tussen de opvattingen over opvoeding van twee anarchistische groepen, die representatief zijn voor twee vormen van vredesopvoeding die in dit artikel worden onderscheiden. De eerste vorm laat zich kenmerken door het hanteren van geweldloosheid als opvoedingsbeginsel en komt voor op de Humanitaire School te Laren van de christen-anarchisten. De tweede vorm ziet een rol weggelegd voor kinderen in de realisering van de geweldloze maatschappij, maar wil geweld daarbij niet uitsluiten. Deze vorm kenmerkt de pedagogiek van sociaal-anarchisten en antimilitaristen. Door het in kaart brengen van de twee vormen van vredesopvoeding aan de hand van deze twee anarchistische groepen wil dit artikel een bijdrage leveren aan het begrip van geweldloosheid aan het begin van de twintigste eeuw.