Redactioneel

Omschrijving

In plaats van in te gaan op de problematiek die al langer dan een jaar bijna alle aandacht opeist, zowel in de media als in het dagelijkse leven van heel veel mensen, wil ik dit redactioneel met een ander thema beginnen, als introductie op de bijdragen aan dit voorjaarsnummer. Het gaat hier om een bredere vraag, namelijk het diepe verlangen naar oplossingen. Dat manifesteert zich het hevigste bij vragen waar dat verlangen min of meer op ‘af ketst’, omdat definitieve oplossingen simpelweg niet voorhanden zijn, zoals bij de problematiek waar ik het niet over wil hebben. Zelf heb ik ook regelmatig last van dat verlangen. Hoewel ik van nabij vertrouwd ben met begrippen als complexiteit, moerassigheid, verwikkeling en trage vragen, blijf ik als filosoof verlangen naar een alomvattend perspectief, waarin de ontzagwekkende complexiteit van onze wereld en van onszelf wordt getoond en recht wordt gedaan, en daarmee ook conceptueel omvat en gevat wordt. Ik wil het allemaal begrijpen, snappen, doorgronden. Het feit dat mijn pogingen steeds weer vastlopen of onbevredigend blijven, verandert weinig aan het onderliggende verlangen.

Nu ik dit opschrijf, besef ik dat dit niet geldt voor mijn eigen levensloop en die van de mensen die mij lief zijn. Daarbij speelt het verlangen naar overzicht, doorzicht en omvattend begrip inmid- dels een ondergeschikte rol. In mijn eigen levensloop en die van anderen dringen de complexiteit, de verwikkeling in on-gewild gebeuren en de dragende betekenis van alles wat ik ontvangen heb zich zo zeer op, dat er geen beginnen aan is voor mijn slimme zelf. Mijn denken over mijn eigen levensloop en die van anderen wordt doorkruist door zware en lichte herinneringen en daarmee verbonden mijmeringen en door verdriet over wat heel erg misgegaan is en spijt over wat ik on- gewild teweeggebracht en nagelaten heb. Maar ook door dankbare verwondering over wat mij toegevallen is, en om een langzaam groeiend mededogen met de manier waarop wij mensen worstelen met de complexiteit en de oncontroleerbaarheid van het leven.

Ik denk dat dit mededogen een belangrijk onderdeel vormt van de ethische voedingsbodem voor waardenwerk. We maken toekomstplannen en koesteren verwachtingen voor de toekomst waar- van een deel goed uitpakt maar een deel ook helemaal niet. We stellen hoop en vertrouwen in anderen en in onszelf en worden daarin bevestigd, maar ook zwaar teleurgesteld. Alles lijkt op orde en plotseling gaat het faliekant mis en is de toekomst duister geworden.