Verantwoord Leiderschap in een Stakeholder Samenleving

Omschrijving

Verantwoord leiderschap in de context van een hoogtechnologische globale economie vereist grotere aandacht voor een integratie van de toekomst bij alle afwegingen van vandaag. Verantwoordelijkheid is zowel een retrospectief als een prospectief juridisch en ethisch begrip. Vooral dit laatste, het prospectieve ethische, wordt steeds belangrijker. Verantwoordelijk beleid integreert zowel de toekomst van de betrokken onderneming met de brede toekomst zoals die door de hele samenleving tot uitdrukking is gebracht in wetten, richtlijnen en beginselen. Verantwoordelijkheid van toezichthouders en bestuurders gaat dus veel verder dan risico’s beheersen en compliant leidinggeven. De betekenisvelden van juridische en ethische verantwoordelijkheid lopen in elkaar over, maar zijn toch niet gelijk. Het klimaatvonnis tegen Royal Dutch Shell toont dat bedrijven ook juridisch verantwoordelijk worden gesteld wanneer zij de ethische en maatschappelijke verantwoordelijkheid die zij dragen niet of onvoldoende nemen. Het Shell arrest illustreert het belang van prospectieve ethische verantwoordelijkheid. Na een moraalfilosofische reflectie op verantwoordelijkheid, vooral op basis van Hans Jonas, presenteren we in dit essay een concreet leiderschapsmodel: ‘Responsible Leaderhip Theory in a Stakeholder Society’. Hier krijgt het ethische begrip ‘verantwoordelijkheid’ voor duurzame waardencreatie een sleutelrol. Dit leiderschapsmodel is tot op heden minder bekend in de Nederlandse context. Het is niet hiërarchisch of statisch maar gaat uit van de diverse rollen van leidinggevende in een complex netwerk van actuele en toekomstige belangen van stakeholders. Het model is gebaseerd op de waarden van de nieuwe economie, ethisch-relationeel en richt zich op een nieuwe vormen van kennen, doen en zijn. Verantwoordelijke leiders werken relationeel, vanuit verschillende geïntegreerde rollen, om samen met belanghebbenden duurzame waardencreatie en sociale verandering na te streven. Verantwoord leiderschap kan omgaan met diverse netwerken, vlot wisselen van rollen en desalniettemin handelen vanuit een sterk zelf-reflecterende authenticiteit gericht op een betere wereld.