Waardenwerk 2014-5859
2014
Omschrijving
‘Als het erop aankomt’ - Aspecten uit 50 jaar humanistisch geestelijke begeleiding bij de krijgsmacht
Inleiding
In 2014 bestaat de humanistisch geestelijke begeleiding bij de krijgsmacht 50 jaar. Vanaf de oprichting in 1946 streed het Humanistisch Verbond om erkenning van humanistisch geestelijke verzorging. Het Verbond wilde haar geestelijke verzorging vestigen op alle terreinen waar ook de confessionelen opereerden; zorginstellingen, justitie en de krijgsmacht. Dit leidde ertoe dat, na veel strijd, de humanistisch geestelijke verzorging voor militairen in 1964 officieel werd toegelaten binnen de kazernemuren, zij het op proef voor een periode van drie jaar. In 1967 werd de proefperiode succesvol afgerond en de humanistische geestelijke verzorging kreeg een vaste plaats binnen de krijgsmacht.
In 2014 bestaat de humanistisch geestelijke begeleiding bij de krijgsmacht 50 jaar. Vanaf de oprichting in 1946 streed het Humanistisch Verbond om erkenning van humanistisch geestelijke verzorging. Het Verbond wilde haar geestelijke verzorging vestigen op alle terreinen waar ook de confessionelen opereerden; zorginstellingen, justitie en de krijgsmacht. Dit leidde ertoe dat, na veel strijd, de humanistisch geestelijke verzorging voor militairen in 1964 officieel werd toegelaten binnen de kazernemuren, zij het op proef voor een periode van drie jaar. In 1967 werd de proefperiode succesvol afgerond en de humanistische geestelijke verzorging kreeg een vaste plaats binnen de krijgsmacht.
Meer info
€ 3,90
‘Niets worden’ - Omgaan met existentiële eenzaamheid bij stervenden
Deze bijdrage onderzoekt wat vrijwilligers tegenkomen in de afstemming op cliënten in de palliatieve zorg. Ik verken eerst hoe existentiële eenzaamheid ervaren kan worden. Dan ga ik via een kort theorieblok naar ervaringen van vrijwilligers. Expliciet beschrijf ik hoe zij existentiële eenzaamheid signaleren en hoe ze daarop reageren. Vervolgens verken ik hoe een relationeel perspectief kan bijdragen aan het denken over kwaliteit van vrijwilligerswerk.
Ons leven is gebouwd op drijfzand. De fundering waar we ons dagelijkse gevoel van rust, geluk of vrede op baseren, kan elk moment weggeslagen worden. Daarna zijn we overgeleverd aan het besef van de eindigheid waarmee we als mens in de wereld staan, inclusief de bijbehorende ervaring van eenzaamheid, angst of woede. Status, macht, geld, belezenheid, mooie relaties of kinderen: niets neemt die existentiële kwetsbaarheid uit ons leven weg. Wij dienen ons daartoe te verhouden en het er mee uit te houden. Geen enkele identificatie biedt voldoende garantie om te ontkomen aan de menselijke kwetsbaarheid van het moeten sterven (Calsius, 2013, 87). Tegelijkertijd bestaat het denken erover uit de voorbereiding op iets wat zich nooit echt voor laat stellen.
Ons leven is gebouwd op drijfzand. De fundering waar we ons dagelijkse gevoel van rust, geluk of vrede op baseren, kan elk moment weggeslagen worden. Daarna zijn we overgeleverd aan het besef van de eindigheid waarmee we als mens in de wereld staan, inclusief de bijbehorende ervaring van eenzaamheid, angst of woede. Status, macht, geld, belezenheid, mooie relaties of kinderen: niets neemt die existentiële kwetsbaarheid uit ons leven weg. Wij dienen ons daartoe te verhouden en het er mee uit te houden. Geen enkele identificatie biedt voldoende garantie om te ontkomen aan de menselijke kwetsbaarheid van het moeten sterven (Calsius, 2013, 87). Tegelijkertijd bestaat het denken erover uit de voorbereiding op iets wat zich nooit echt voor laat stellen.
Meer info
€ 3,90
‘Toekomstspijt, dat is wat ik voel’, - een fenomenologische analyse van de laatste levensfase
In dit artikel staat de vraag centraal naar de (geleefde) ervaring van mensen die zich bewust zijn van het naderende levenseinde. Na de inleiding en een korte bespreking van literatuur rondom dit thema, komen in de resultaten, de bevindingen van het onderzoek naar voren. In de conclusie worden deze bevindingen tegen het licht gehouden van de bestudeerde literatuur. De vraag welke praktische implicaties dit heeft op de zorg is hieruit herleidbaar en komt hier eveneens aan de orde.
Inleiding
De aandacht voor met name de medische verbeteringen is in de (palliatieve) zorgverlening groot. Tegelijk zien we - mogelijk mede als gevolg van de effecten van doorbehandelen-dat het oog hebben voor 'heel de mens' aandacht behoeft. Het gaat dan aandacht voor de morele vraag 'wat is goed sterven' binnen de (zorgethische) literatuur, binnen palliatieve netwerken èn binnen politiek en samenleving. Kennis over de laatste levensfase is aanwezig, maar meer vanuit het perspectief van zorgverlening, van 'omstanders' dan vanuit het perspectief van degene die het leven gaat verlaten. Reden om juist hiernaar onderzoek te doen. Goede zorg van zorgverleners, maar ook van naasten, ontstaat of kan ontstaan als er inzicht is in de beleving van degene die het leven gaat verlaten.
Inleiding
De aandacht voor met name de medische verbeteringen is in de (palliatieve) zorgverlening groot. Tegelijk zien we - mogelijk mede als gevolg van de effecten van doorbehandelen-dat het oog hebben voor 'heel de mens' aandacht behoeft. Het gaat dan aandacht voor de morele vraag 'wat is goed sterven' binnen de (zorgethische) literatuur, binnen palliatieve netwerken èn binnen politiek en samenleving. Kennis over de laatste levensfase is aanwezig, maar meer vanuit het perspectief van zorgverlening, van 'omstanders' dan vanuit het perspectief van degene die het leven gaat verlaten. Reden om juist hiernaar onderzoek te doen. Goede zorg van zorgverleners, maar ook van naasten, ontstaat of kan ontstaan als er inzicht is in de beleving van degene die het leven gaat verlaten.
Meer info
€ 3,90
2 verhalen en songteksten van ‘Your Song powered by humanism’
Ik ging als een vrij man naar huis
Het is juli 1995. Gewondenverzorger Johan is 21 jaar als hij door de Serviërs gevangen wordt genomen tijdens de val van de enclave Srebrenica. ‘Ik dacht toen dat het einde verhaal zou zijn. Ik heb een afscheidsbrief geschreven aan mijn ouders. Ik heb hem nog steeds, hier, ongeopend. Ik heb geen idee meer wat er in staat. Laat maar lekker dicht zitten denk ik. Ik ben er nog.'
Dutchbat III
Het Nederlands bataljon de VN-vredesmacht in voormalig Joegoslavië, verdedigt de door moslims bewoonde enclave Srebrenica in Bosnië. Als hospik is het Johans taak om gewonden te verzorgen, te assisteren bij operaties of medicatie uit te delen. Met regelmaat zetten ze ook zelfstandig een post op in een dorpje, zodat de inwoners langs kunnen komen met hun problemen. Johan brengt drie maanden door in de enclave. ‘Srebrenica was een openluchtgevangenis. We konden en mochten niets. De Serven bepaalden wat er de enclave binnenkwam. Er was te weinig te eten, te weinig spullen voor uiterlijke verzorging. Te weinig pleisters en verbandjes en medicatie kwamen niet binnen. Ik was gefrustreerd dat ik zo weinig mensen kon helpen. Maar niemand kon er wat aan doen, en niemand deed er wat aan.'
Het is juli 1995. Gewondenverzorger Johan is 21 jaar als hij door de Serviërs gevangen wordt genomen tijdens de val van de enclave Srebrenica. ‘Ik dacht toen dat het einde verhaal zou zijn. Ik heb een afscheidsbrief geschreven aan mijn ouders. Ik heb hem nog steeds, hier, ongeopend. Ik heb geen idee meer wat er in staat. Laat maar lekker dicht zitten denk ik. Ik ben er nog.'
Dutchbat III
Het Nederlands bataljon de VN-vredesmacht in voormalig Joegoslavië, verdedigt de door moslims bewoonde enclave Srebrenica in Bosnië. Als hospik is het Johans taak om gewonden te verzorgen, te assisteren bij operaties of medicatie uit te delen. Met regelmaat zetten ze ook zelfstandig een post op in een dorpje, zodat de inwoners langs kunnen komen met hun problemen. Johan brengt drie maanden door in de enclave. ‘Srebrenica was een openluchtgevangenis. We konden en mochten niets. De Serven bepaalden wat er de enclave binnenkwam. Er was te weinig te eten, te weinig spullen voor uiterlijke verzorging. Te weinig pleisters en verbandjes en medicatie kwamen niet binnen. Ik was gefrustreerd dat ik zo weinig mensen kon helpen. Maar niemand kon er wat aan doen, en niemand deed er wat aan.'
Meer info
€ 3,90
50 jaar Humanistisch Geestelijke Verzorging bij de Krijgsmacht
Inleiding op het thema
Met de introductie van humanistische geestelijke verzorging (HGV) bij de krijgsmacht liep Nederland voorop. In 1964 kwam er voor het eerst geestelijke verzorging bij Defensie die uitgaat van de mens zelf. Wij waren daarmee het eerste land dat niet-godsdienstige geestelijke zorg in de Krijgsmacht ontwikkelde. De humanistisch raadsman of -vrouw biedt ondersteuning en begeleiding bij levensvragen en zingeving, vanuit het vertrouwen in de kracht van mensen, om samen aan een goed, mooi en zinvol leven te bouwen. En dat doen we dus al 50 jaar!
Your Song powered by humanism
Een dergelijke mijlpaal moet natuurlijk worden gevierd. Dat hebben we onder andere gedaan met het project 'Your Song powered by humanism’.
Met de introductie van humanistische geestelijke verzorging (HGV) bij de krijgsmacht liep Nederland voorop. In 1964 kwam er voor het eerst geestelijke verzorging bij Defensie die uitgaat van de mens zelf. Wij waren daarmee het eerste land dat niet-godsdienstige geestelijke zorg in de Krijgsmacht ontwikkelde. De humanistisch raadsman of -vrouw biedt ondersteuning en begeleiding bij levensvragen en zingeving, vanuit het vertrouwen in de kracht van mensen, om samen aan een goed, mooi en zinvol leven te bouwen. En dat doen we dus al 50 jaar!
Your Song powered by humanism
Een dergelijke mijlpaal moet natuurlijk worden gevierd. Dat hebben we onder andere gedaan met het project 'Your Song powered by humanism’.
Meer info
€ 3,90
De vierkante meter om het bed; een verrassend onverwachte ontmoeting tussen terminale patiënt en vrijwilliger
Inleiding
In Nederland zijn meer dan driehonderd organisaties actief op het gebied van palliatieve terminale zorg. Binnen deze organisaties wordt zorg geboden door vrijwilligers aan mensen en hun naasten die terminaal ziek zijn. Deze hulp wordt thuis geboden of in hospices.
In onze huidige gezondheidszorg, waarin zorg steeds vaker wordt uitgevoerd via protocollen, richtlijnen en planmatig handelen, bestaat het gevaar dat het vrijwilligerswerk ook zo wordt georganiseerd. Het werk van de vrijwilligers krijgt dan niet de aandacht die het verdient. Er is minder tijd voor ruimte en reflectie waardoor het doen van het goede en vooral de reflectie op het doen van het goede naar de achtergrond verdwijnt.
Als beleidsmedewerker1 werkzaam voor de koepelorganisatie van Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ) vroeg ik mij af hoe een non-profit organisatie ervoor zorgt dat haar kerntaak, namelijk het bieden van zorg door vrijwilligers aan mensen die terminaal ziek zijn, niet wordt overschaduwd door alledaagse organisatie zaken.
In Nederland zijn meer dan driehonderd organisaties actief op het gebied van palliatieve terminale zorg. Binnen deze organisaties wordt zorg geboden door vrijwilligers aan mensen en hun naasten die terminaal ziek zijn. Deze hulp wordt thuis geboden of in hospices.
In onze huidige gezondheidszorg, waarin zorg steeds vaker wordt uitgevoerd via protocollen, richtlijnen en planmatig handelen, bestaat het gevaar dat het vrijwilligerswerk ook zo wordt georganiseerd. Het werk van de vrijwilligers krijgt dan niet de aandacht die het verdient. Er is minder tijd voor ruimte en reflectie waardoor het doen van het goede en vooral de reflectie op het doen van het goede naar de achtergrond verdwijnt.
Als beleidsmedewerker1 werkzaam voor de koepelorganisatie van Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ) vroeg ik mij af hoe een non-profit organisatie ervoor zorgt dat haar kerntaak, namelijk het bieden van zorg door vrijwilligers aan mensen die terminaal ziek zijn, niet wordt overschaduwd door alledaagse organisatie zaken.
Meer info
€ 3,90
De vrolijke wetenschap
Ik vond het gepast om bij mijn afscheid terug te grijpen op Nietzsche, de filosoof die alles onderuit haalde waar ik als theologiestudent ooit zo in geloofde: godsdienst, moraal en wetenschap. Nietzsche's vrolijke wetenschap ziet geloof en wetenschap als pogingen om zekerheid te bieden waar geen zekerheid is. Zijn vrolijke wetenschap staat kritisch tegenover de drang om alles te ordenen, alles te verklaren, alles te bewijzen. De vrolijke wetenschap erkent het lijden, de kwetsbaarheid, het chaotische en onvoorspelbare. Een beetje Nietzsche kan geen kwaad.
Mijn vrolijke wetenschap is er niet op uit om onzekerheid te reduceren maar om deze te erkennen. De wetenschappelijk neiging om complexiteit te bedwingen door eenduidige analyses, modellen en bewijzen is in het sociale domein een droevige wetenschap. In sociale complexiteit ontbreken eenduidigheden en simpele keuzes en kapt de mens zijn eigen pad. We moeten afscheid nemen van het denken in scherpe tegenstellingen, in hel of hemel, goed of kwaad, leefwereld of systeemwereld. We zijn bezig de stap te maken van dualistisch en dialectisch denken naar denken in termen van complexiteit en permanente onzekerheid.
Mijn vrolijke wetenschap is er niet op uit om onzekerheid te reduceren maar om deze te erkennen. De wetenschappelijk neiging om complexiteit te bedwingen door eenduidige analyses, modellen en bewijzen is in het sociale domein een droevige wetenschap. In sociale complexiteit ontbreken eenduidigheden en simpele keuzes en kapt de mens zijn eigen pad. We moeten afscheid nemen van het denken in scherpe tegenstellingen, in hel of hemel, goed of kwaad, leefwereld of systeemwereld. We zijn bezig de stap te maken van dualistisch en dialectisch denken naar denken in termen van complexiteit en permanente onzekerheid.
Meer info
€ 3,90
Geef autonomie de ruimte in de vrijwillige palliatieve zorg
Inleiding
Volgens prognoses van het Centraal Bureau voor de Statistiek zal het aantal Nederlanders jonger dan 20 jaar in 2020 zijn afgenomen met 5% ten opzichte van 2005; het aantal mensen van 65 jaar en ouder daarentegen zal zijn toegenomen met 39%.1
Een andere belangrijke ontwikkeling in combinatie met de vergrijzing, is het opschuiven van de leeftijd waarop het arbeidsproces wordt verlaten. In de afgelopen jaren bleven steeds meer zestig plussers aan het werk, onder andere doordat uittrederoutes minder aantrekkelijk zijn gemaakt. Al een aantal jaren geleden voorspelde het Sociaal en Cultureel Planbureau dat deze ontwikkeling onder andere zou leiden tot een daling van de inzet van vrijwilligers van ongeveer 3 naar 2 uur per week (Dekker & Hart, 2007, p. 48). En dat terwijl de noodzaak van de vrijwillige inzet als gevolg van de hiervoor geschetste demografische ontwikkeling toeneemt.2 In diverse onderzoeken naar de inzet van vrijwilligers wordt de daling van het vrijwilligerspotentieel in een situatie waarin de vraag naar hun inzet groter wordt, als zorgelijk gezien (Dekker & Hart, 2007, 15).
Volgens prognoses van het Centraal Bureau voor de Statistiek zal het aantal Nederlanders jonger dan 20 jaar in 2020 zijn afgenomen met 5% ten opzichte van 2005; het aantal mensen van 65 jaar en ouder daarentegen zal zijn toegenomen met 39%.1
Een andere belangrijke ontwikkeling in combinatie met de vergrijzing, is het opschuiven van de leeftijd waarop het arbeidsproces wordt verlaten. In de afgelopen jaren bleven steeds meer zestig plussers aan het werk, onder andere doordat uittrederoutes minder aantrekkelijk zijn gemaakt. Al een aantal jaren geleden voorspelde het Sociaal en Cultureel Planbureau dat deze ontwikkeling onder andere zou leiden tot een daling van de inzet van vrijwilligers van ongeveer 3 naar 2 uur per week (Dekker & Hart, 2007, p. 48). En dat terwijl de noodzaak van de vrijwillige inzet als gevolg van de hiervoor geschetste demografische ontwikkeling toeneemt.2 In diverse onderzoeken naar de inzet van vrijwilligers wordt de daling van het vrijwilligerspotentieel in een situatie waarin de vraag naar hun inzet groter wordt, als zorgelijk gezien (Dekker & Hart, 2007, 15).
Meer info
€ 3,90
Groeien in het Jenaplanonderwijs
De redactie van Waardenwerk vroeg mij om een artikel te schrijven over de manier waarop ik als docent in het basisonderwijs een bijdrage probeer te leveren aan de ontwikkeling van kritisch burgerschap van mijn leerlingen. In dit stuk beschrijf ik hoe wij binnen het Jenaplanonderwijs de kinderen niet alleen cognitieve vaardigheden proberen bij te brengen, maar ze ook trachten op te voeden tot kritische burgers. In het bijzonder zal ik in dit kader ingaan op het projectonderwijs, het werken en leren in de stamgroep en het durven loslaten van de methode.
Meer info
€ 3,90
Heeft de ziel een plaats in de wetenschap? - Beschouwing bij het afscheidssymposium ‘In wetenschap van de ziel’
Abstract
Naar aanleiding van het afscheidssymposium 'In wetenschap van de ziel' voor Ton Jorna, universitair hoofddocent geestelijke begeleiding aan de Universiteit voor Humanistiek, wordt in dit artikel de vraag gesteld of de ziel een plaats kan hebben in de wetenschap. Het zielsbegrip voelt ongemakkelijk, omdat het ongrijpbaar is en verwijst naar het allerintiemste in de mens. De ziel biedt echter ook de mogelijkheid om de mens juist terug te brengen bij het wezenlijke in hemzelf. Werken met het zielsbegrip zou binnen de wetenschappelijke beroepspraktijk van de geestelijk verzorger op zijn plaats zijn, omdat het laat zien wie de cliënt als deze persoon is. Binnen andere wetenschaps-domeinen zou een herbezinning op de ziel eveneens waardevol zijn, waar het gaat om uitingen van of werken met mensen.
Naar aanleiding van het afscheidssymposium 'In wetenschap van de ziel' voor Ton Jorna, universitair hoofddocent geestelijke begeleiding aan de Universiteit voor Humanistiek, wordt in dit artikel de vraag gesteld of de ziel een plaats kan hebben in de wetenschap. Het zielsbegrip voelt ongemakkelijk, omdat het ongrijpbaar is en verwijst naar het allerintiemste in de mens. De ziel biedt echter ook de mogelijkheid om de mens juist terug te brengen bij het wezenlijke in hemzelf. Werken met het zielsbegrip zou binnen de wetenschappelijke beroepspraktijk van de geestelijk verzorger op zijn plaats zijn, omdat het laat zien wie de cliënt als deze persoon is. Binnen andere wetenschaps-domeinen zou een herbezinning op de ziel eveneens waardevol zijn, waar het gaat om uitingen van of werken met mensen.
Meer info
€ 3,90
Hoe het formele onderwijs bij kan dragen aan een breed type democratisch engagement
Inleiding
Al meer dan tweehonderd jaar hebben politici en burgers zich bezig gehouden met de ontwikkeling van de Nederlandse democratie. Wat betekent het leven in deze democratische samenleving, mogelijkerwijs, voor ons eigen leven? En omgedraaid: Hoe dragen wij zelf, al dan niet bewust, bij aan de consolidering en vitalisering van democratische instituties, procedures, praktijken en narratieven? Dit zijn vragen waar we in ons dagelijks leven gewoonlijk weinig bij stil staan. In mijn proefschrift betoog ik dat het voor het voortbestaan en voor de vitalisering van een democratische samenleving wel belangrijk DAT haar burgers zichzelf en elkaar af en toe dergelijke vragen stellen. Een vraag die hierop volgt, luidt dan: Waar leren wij dergelijke vragen te stellen? En welke rol kan het formele onderwijs in dit opzicht vervullen?
Al meer dan tweehonderd jaar hebben politici en burgers zich bezig gehouden met de ontwikkeling van de Nederlandse democratie. Wat betekent het leven in deze democratische samenleving, mogelijkerwijs, voor ons eigen leven? En omgedraaid: Hoe dragen wij zelf, al dan niet bewust, bij aan de consolidering en vitalisering van democratische instituties, procedures, praktijken en narratieven? Dit zijn vragen waar we in ons dagelijks leven gewoonlijk weinig bij stil staan. In mijn proefschrift betoog ik dat het voor het voortbestaan en voor de vitalisering van een democratische samenleving wel belangrijk DAT haar burgers zichzelf en elkaar af en toe dergelijke vragen stellen. Een vraag die hierop volgt, luidt dan: Waar leren wij dergelijke vragen te stellen? En welke rol kan het formele onderwijs in dit opzicht vervullen?
Meer info
€ 3,90
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave
3 Redactioneel Waardenwerk 58/59 • Harry Kunneman
Zorg
11 Tegen goede zorg? De democratische vervulling van nabije en verre zorgbehoeften Joan Tronto
23 Zorgethiek en laatmoderne onzekerheid • Frans Vosman
Wetenschap
37 Lezing 25ste opening van het academisch jaar van de Universiteit voor Humanistiek • Trudy Dehue
44 Over het verbeteren van mensen • Joep Dohmen
48 Waartoe wetenschap? • Hans Radder
62 De vrolijke wetenschap • Hans van Ewijk
Burgerschapseducatie
66 Welke Burger? Waarom Burgerschapsonderwijs kritisch dient te zijn. • Monique Leijgraaf
76 Hoe het formele onderwijs bij kan dragen aan een breed type democratisch engagement • Isolde de Groot
89 Groeien in het Jenaplanonderwijs • Chantal van Gelderen-Tjipjes
Vrijwilligerswerk
95 Kwaliteit van vrijwilligerswerk in de palliatieve zorg • Anne Goossensen
96 'Toekomstspijt, dat is wat ik voel', een fenomenologische analyse van de laatste levensfase • Lidwien Koopmans, Peggy van Oort-Borsboom & Anne Goossensen
103 'Niets worden'. Omgaan met existentiële eenzaamheid bij stervenden • Anne Goossensen
110 De vierkante meter om het bed; een verrassend onverwachte ontmoeting tussen terminale patiënt en vrijwilliger • Meralda Slager
116 Geef autonomie de ruimte in de vrijwillige palliatieve zorg • Maurice de van der Schueren
123 Column: Prayer for C. • Heleen Rippen
Defensie
128 2 verhalen en songteksten van 'Your Song powered by humanism’
136 50 jaar Humanistisch Geestelijke Verzorging bij de Krijgsmacht • Norbert de Kooter
140 The American Military Chaplaincy - Christianity in dire need of Humanism • Jason Torpy & Jason Heap
146 'Als het erop aankomt'. Aspecten uit 50 jaar humanistisch geestelijke begeleiding bij de krijgsmacht • Jules Brabers en Bert Gasenbeek
159 Sterven tijdens de missie. Geestelijk verzorgers in gesprek met militairen over de dood van hun kameraad • Niels Kosterman
Existentiële Begeleiding
168 Inleiding op het symposium 'In wetenschap van de ziel' • Anne Goossensen
174 Heeft de ziel een plaats in de wetenschap? • Mirjam-Iris Crox
181 Over drempels. In de tussenruimte van de geestelijke begeleiding • Erna Rijper
189 Professionele moed: sleutelbegrip tot relatie • Linda van den Bosch
199 Mijn werkzame leven: in dienst van de geestelijke begeleiding • Ton Jorna
Recensies
213 Altijd Etty. Etty Hillesum inspiratiebron voor een rijk innerlijk leven • Marjoleine Vosselman
217 Geloven in de kracht van mensen. Over professionele verbeterzucht en de noodzaak van zelfverbetering • Martijn Simons en Joep Dohmen
Meer info
Gratis
Inleiding op het symposium ‘In wetenschap van de ziel’
Geachte aanwezigen, van harte welkom op dit symposium 'In wetenschap van de ziel' in de Geertekerk in Utrecht. In het bijzonder welkom aan Ton Jorna, zijn vrouw, familie en vrienden, welkom ook aan alumni en collega's. Vandaag op 30 september 2014, nemen we afscheid van Ton Jorna die 38 jaar werkzaam is geweest bij het Humanistisch Opleidingsinstituut en de Universiteit voor Humanistiek als docent Geestelijke en Existentiële Begeleiding.
Antonius Augustinus Maria Jorna, geboren in 1949, maakte zijn entree op het Humanistisch Opleidingsinstituut als stagiair vanuit een studie andragogische wetenschappen. Daarvoor rondde hij al een studie rechten af. Per 1 januari 1977 werd hij aangesteld als directeur van de nieuwe Hogere Beroeps Opleiding voor geestelijk werk. Vanaf 1986 zette hij zich in als projectleider HIWOO (Humanistisch Instituut voor Wetenschappelijk Onderwijs en Onderzoek) en droeg hij bij aan de uitgangspunten en de inrichting van de Universiteit voor Humanistiek in oprichting. Zijn eigen plek in die nieuwe universiteit werd die van Universitair Hoofddocent. Hij pakte een promotiestudie op en rondde dat onderzoek af in 1992 met het proefschrift Raad geven.
Meer info
Gratis
Kwaliteit van vrijwilligerswerk in de palliatieve zorg (inleiding thema)
In de politiek en in de media worden stevige discussies gevoerd over de inzet van vrijwilligers. Kaders verschuiven en kritische reflectie is gaande over de mate van vrijwilligheid, de verhouding tot professionele zorg en verkapte bezuinigingspogingen. In dit thema(nummer) komen vier artikelen over vrijwilligerswerk bij elkaar. We blijven weg van politieke spanningsvelden, maar zoeken naar de waarde van vrijwilligersbijdragen en naar voorwaarden om die bijdrage tot bloei te laten komen. Dat doen we aan de hand van empirische verkenningen in verschillende praktijken. De auteurs verkennen kaders, concepten en terminologie die raken aan het kwaliteitsvraagstuk van vrijwilligerswerk. Dit levert bouwstenen voor theorie die relevant is om kwaliteitskaders voor vrijwilligerswerk verder te ontwikkelen. Met name hier ervaar ik een toegevoegde waarde voor de stand van de wetenschap op dit gebied.
Meer info
Gratis
Lezing voor de 25ste opening van het academisch jaar van de Universiteit voor Humanistiek
Inleiding
Het is een eer om te mogen spreken bij deze 25ste opening van het academisch jaar van de Universiteit voor Humanistiek. In tijden van 'wetenschap in beweging' kan deze universiteit een bijzondere rol vervullen. Haar medewerkers zetten immers al jaren de thema's van 'Science in Transition' op de agenda. Ik denk aan onder andere Harry Kunneman, Joep Dohmen en de rector Gerty Lensvelt-Mulders.
Deze universiteit wordt bovendien sinds kort gesteund door Evelien Tonkens. We lijken heel verschillende vakgebieden te hebben. Ik werk aan de Universiteit Groningen en onderzoek het verschijnsel wetenschap - met nadruk op hoe de wetenschappen mensen bestuderen. Tonkens, tot voor kort werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam, stelt vragen over de inrichting van de samenleving en kaart aan dat instituties en organisaties de inzet van individuele talenten kunnen belemmeren.
Het is een eer om te mogen spreken bij deze 25ste opening van het academisch jaar van de Universiteit voor Humanistiek. In tijden van 'wetenschap in beweging' kan deze universiteit een bijzondere rol vervullen. Haar medewerkers zetten immers al jaren de thema's van 'Science in Transition' op de agenda. Ik denk aan onder andere Harry Kunneman, Joep Dohmen en de rector Gerty Lensvelt-Mulders.
Deze universiteit wordt bovendien sinds kort gesteund door Evelien Tonkens. We lijken heel verschillende vakgebieden te hebben. Ik werk aan de Universiteit Groningen en onderzoek het verschijnsel wetenschap - met nadruk op hoe de wetenschappen mensen bestuderen. Tonkens, tot voor kort werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam, stelt vragen over de inrichting van de samenleving en kaart aan dat instituties en organisaties de inzet van individuele talenten kunnen belemmeren.
Meer info
€ 3,90
Mijn werkzame leven: in dienst van de geestelijke begeleiding
Inleiding1
Mijn werkzame leven lang, 38 jaar, heeft in dienst van de geestelijke begeleiding gestaan, eerst aan het Humanistische Opleidings Instituut (HOI), van 1977 tot 1993 als directeur en docent, en vervolgens bij zijn opvolger, de Universiteit voor Humanistiek, als universitair hoofddocent Praktische Humanistiek, met als bijzonder aandachtsgebied Geestelijke of existentiële begeleiding, van 1989 tot het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd per 1 juli 2014. Al die jaren hebben voor mij in het teken gestaan van opbouw en ontwikkeling, eerst van de Hogere BeroepsOpleiding voor geestelijk werkende (van de cursus vanwege het Humanistisch Verbond tot een vierjarige hbo-opleiding), toen van de hogere beroepsopleiding naar de wetenschappelijke ambtsopleiding als projectleider van de UvH i.o. van 1986 tot de totstandkoming en de start ervan in 1989, en vervolgens als docent van de UvH met name voor de bijdragen aan het curriculum voor wat betreft geestelijke begeleiding en in publicaties aan de ontwikkeling van het vak. In deze bijdrage kijk ik terug op mijn directe inhoudelijke betrokkenheid bij het bijzondere vak van geestelijk begeleider en zet ik mijn visie uiteen.
Mijn werkzame leven lang, 38 jaar, heeft in dienst van de geestelijke begeleiding gestaan, eerst aan het Humanistische Opleidings Instituut (HOI), van 1977 tot 1993 als directeur en docent, en vervolgens bij zijn opvolger, de Universiteit voor Humanistiek, als universitair hoofddocent Praktische Humanistiek, met als bijzonder aandachtsgebied Geestelijke of existentiële begeleiding, van 1989 tot het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd per 1 juli 2014. Al die jaren hebben voor mij in het teken gestaan van opbouw en ontwikkeling, eerst van de Hogere BeroepsOpleiding voor geestelijk werkende (van de cursus vanwege het Humanistisch Verbond tot een vierjarige hbo-opleiding), toen van de hogere beroepsopleiding naar de wetenschappelijke ambtsopleiding als projectleider van de UvH i.o. van 1986 tot de totstandkoming en de start ervan in 1989, en vervolgens als docent van de UvH met name voor de bijdragen aan het curriculum voor wat betreft geestelijke begeleiding en in publicaties aan de ontwikkeling van het vak. In deze bijdrage kijk ik terug op mijn directe inhoudelijke betrokkenheid bij het bijzondere vak van geestelijk begeleider en zet ik mijn visie uiteen.
Meer info
€ 3,90
Over drempels - In de tussenruimte van de geestelijke begeleiding
Leven is weerbarstig. Ieder mens krijgt in zijn leven te maken met periodes van voorspoed en vreugde, maar ook met tegenslag, verdriet of noodlot. We ondergaan kwetsuren en verliezen, we lopen soms vast in onszelf. Problemen van allerlei aard overvallen ons en stellen ons voor opgaves en levensvragen. In het onderwijs en in de teksten van Ton Jorna heeft mij altijd geïntrigeerd en intuïtief aangesproken dat er een weg door het leven te gaan is: '(•••) problemen zijn er niet om te worden opgelost, maar om het leven zelf dat in het geding is aan te gaan. Daar moet tijd en ruimte voor worden genomen, zodat de dingen die spelen kunnen worden doorgemaakt en doorgenomen' (Jorna 2008, 53). Juist wat pijnlijk, verwarrend of lastig is, is hetgeen dat onder ogen gezien moet worden.
Meer info
€ 3,90
Over het verbeteren van mensen
In de boekhandel liggen momenteel twee nieuwe boeken over het verbeteren van mensen. Het ene boek is Betere mensen. Over gezondheid als keuze en koopwaar (2014), van Trudy Dehue. Daarnaast ligt het boek Verbeter jezelf. Bouwstenen voor levenskunst en ethiek (2014), van de Leidse filosoof Rob Wiche. Een vluchtige blik zou allicht de indruk kunnen wekken dat het om hetzelfde soort boeken gaat, maar ze zijn radicaal verschillend. Het gaat om twee benaderingen van moderne levensstijlen.
Het boek van Dehue is, zoveel is intussen wel duidelijk, een kritisch betoog over de huidige gezondheids- en leefstijl-politiek, met name over de vele dubieuze manieren waarop vanwege overheid en wetenschap, gesteund door het bedrijfsleven, moderne individuen vandaag voor de kwaliteit van hun leven zelf verantwoordelijk worden gesteld.
Het boek van Dehue is, zoveel is intussen wel duidelijk, een kritisch betoog over de huidige gezondheids- en leefstijl-politiek, met name over de vele dubieuze manieren waarop vanwege overheid en wetenschap, gesteund door het bedrijfsleven, moderne individuen vandaag voor de kwaliteit van hun leven zelf verantwoordelijk worden gesteld.
Meer info
€ 3,90
Prayer for C.
Toen ik voor het eerst van dichtbij met de dood van een familielid te maken kreeg, was ik al ver in de dertig en dat is geloof ik relatief laat.
De dood zelf was niet nieuw voor mij want ooit had mijn vader onze pasgeboren muizen afgemaakt terwijl mijn zus en ik even niet thuis waren. Bij terugkomst vonden we het ouderpaar terug in een leeg nest. Hij vertelde ons dat hij ze met ether had bedwelmd waardoor ze waren ingeslapen, waarna hij ze in de tuin had begraven. Wij waren woedend en noemden hem een moordenaar. We begonnen met twee muizen, maar binnen een maand krioelden er ongeveer twaalf in dat hok. Ik was toen een jaar of zeven.
In de tijd van de muizenmoord begroeven we na korte, zelfbedachte plechtigheden ook één voor één onze guppy's en black mollies in luciferdoosjes in dezelfde tuin. We waren diep geschokt toen we ontdekten dat vriendin M. die onze plechtigheid nog vroom had bijgewoond, ze had opgegraven. Ze gaf toe, gedreven door nieuwsgierigheid, wel eens te willen weten hoe die guppen eruit zagen na een paar weken onder de grond gelegen te hebben.
Na muizen en vissen volgde nog het afscheid voor eeuwig van Mira de hamster, Joepie de cavia en Foekie, onze rode kater. Hun begrafenissen waren kort maar hevig, en kun je beschouwen als rudimentaire oefeningen voor later. Dood en teraardebestelling konden voor mij lang kinderspel blijven.
De dood zelf was niet nieuw voor mij want ooit had mijn vader onze pasgeboren muizen afgemaakt terwijl mijn zus en ik even niet thuis waren. Bij terugkomst vonden we het ouderpaar terug in een leeg nest. Hij vertelde ons dat hij ze met ether had bedwelmd waardoor ze waren ingeslapen, waarna hij ze in de tuin had begraven. Wij waren woedend en noemden hem een moordenaar. We begonnen met twee muizen, maar binnen een maand krioelden er ongeveer twaalf in dat hok. Ik was toen een jaar of zeven.
In de tijd van de muizenmoord begroeven we na korte, zelfbedachte plechtigheden ook één voor één onze guppy's en black mollies in luciferdoosjes in dezelfde tuin. We waren diep geschokt toen we ontdekten dat vriendin M. die onze plechtigheid nog vroom had bijgewoond, ze had opgegraven. Ze gaf toe, gedreven door nieuwsgierigheid, wel eens te willen weten hoe die guppen eruit zagen na een paar weken onder de grond gelegen te hebben.
Na muizen en vissen volgde nog het afscheid voor eeuwig van Mira de hamster, Joepie de cavia en Foekie, onze rode kater. Hun begrafenissen waren kort maar hevig, en kun je beschouwen als rudimentaire oefeningen voor later. Dood en teraardebestelling konden voor mij lang kinderspel blijven.
Meer info
€ 3,90
Professionele moed: sleutelbegrip tot relatie - Over de opgave je te wagen aan het leven
Als geestelijk begeleider ben je je er soms sterk van bewust dat het op jou aankomt in het contact met de cliënt. Tegelijkertijd is er voor het laten ‘slagen' van het contact overgave nodig aan de werkelijkheid zoals die zich op dat moment aandient. Dit artikel vertelt wat het voor de professional inhoudt om deze momenten aan te gaan. Het schetst de belemmeringen die er toe kunnen leiden dat er geen echte relatie tot stand komt en de cliënt in feite in de kou blijft staan. ‘Er zijn voor de ander' vraagt om professionele moed die als kwaliteit verworven kan worden door je steeds opnieuw vanuit de relatie aan het leven te wagen.
Meer info
€ 3,90
Recensie
Boekbespreking van Altijd Etty. Etty Hillesum inspiratiebron voor een rijk innerlijk leven door Ton Jorna en Julika Marijn.
Al jaren zeg ik tegen mijzelf: 'De dagboeken van Etty Hillesum, die zou ik eens willen lezen'. Maar zoals dat vaker gaat; het kwam er nooit van. Totdat op een dag het boek Altijd Etty op onze studeerkamer lag. Mijn man had het gekregen en wilde het gaan lezen. Ik was hem voor. Ik pakte het op en het liet mij niet meer los. Ik was direct gegrepen door deze diepgaande bespreking van de dagboeken van deze eigenwijze jonge vrouw die zich in oorlogstijd ontwikkelt van bakvis tot mystica. Nadat ik het had gelezen ben ik vrij -wel direct Het werk van Etty Hillesum gaan halen. En in de auto onderweg naar onze vakantiebestemming luisterden wij naar de dagboekfragmenten uit Het verstoorde leven, zo prachtig ingesproken door Julika Marijn. Altijd Etty. Het boek maakt zijn titel waar. Het geeft een nieuwe impuls aan de inspirerende kracht van Etty Hillesum.
Al jaren zeg ik tegen mijzelf: 'De dagboeken van Etty Hillesum, die zou ik eens willen lezen'. Maar zoals dat vaker gaat; het kwam er nooit van. Totdat op een dag het boek Altijd Etty op onze studeerkamer lag. Mijn man had het gekregen en wilde het gaan lezen. Ik was hem voor. Ik pakte het op en het liet mij niet meer los. Ik was direct gegrepen door deze diepgaande bespreking van de dagboeken van deze eigenwijze jonge vrouw die zich in oorlogstijd ontwikkelt van bakvis tot mystica. Nadat ik het had gelezen ben ik vrij -wel direct Het werk van Etty Hillesum gaan halen. En in de auto onderweg naar onze vakantiebestemming luisterden wij naar de dagboekfragmenten uit Het verstoorde leven, zo prachtig ingesproken door Julika Marijn. Altijd Etty. Het boek maakt zijn titel waar. Het geeft een nieuwe impuls aan de inspirerende kracht van Etty Hillesum.
Meer info
€ 3,90
Redactioneel
In dit extra dikke dubbelnummer van Waardenwerk komen actuele vragen en debatten aan de orde binnen zes verschillende maatschappelijke domeinen: zorg, wetenschap, burgerschaps-educatie, defensie, vrijwilligerswerk en existentiële begeleiding. In overeenstemming met de centrale inzet van dit tijdschrift, worden theoretische en filosofische perspectieven in de verschillende bijdragen zoveel mogelijk verbonden met praktische ervaringen van professionals rond waardenwerk in hun eigen beroepspraktijk. Dat geldt met name voor de themagedeeltes over burgerschapseducatie, defensie, vrijwilligerswerk en existentiële begeleiding. De eerste twee thema's staan in het teken van het vijfde lustrum van de Universiteit voor Humanistiek en de congressen en lezingen die dit jaar in het kader daarvan zijn georganiseerd.
Meer info
Gratis
Sterven tijdens de missie - Geestelijk verzorgers in gesprek met militairen over de dood van hun kameraad
In de Nederlandse grondwet staat geschreven dat er een krijgsmacht zal zijn die mede als doel heeft het bevorderen van de internationale rechtsorde. Deze unieke, enigszins eufemistische formulering heeft tot gevolg dat Nederlandse militairen met grote regelmaat naar allerlei brandhaarden in de wereld worden gestuurd. Momenteel geniet de missie in Mali, maar vooral die tegen IS in Irak en Syrië de belangstelling, terwijl de vele wonden opgelopen in Afghanistan nog worden gelikt. In dat getroebleerde land zijn maar liefst 150 mannen en vrouwen ernstig gewond geraakt en hebben 25 Nederlandse militairen de dood gevonden. De geestelijke verwondingen zijn ontelbaar.
Meer info
€ 3,90
Tegen goede zorg? - De democratische vervulling van nabije en verre zorgbehoeften
Joan C. Tronto, University of Minnesota
Lezing op 30 januari 2014 gehouden ter gelegenheid van de conferentie ‘A Meaningful Life in a Just Society: Investigating Well-being and Democratic Caring'
Vertaling Walter van der Star
Is ‘een goede buur’ een utopische wensgedachte?
Toen Doris Lessing besloot om een roman onder het pseudoniem Jane Somers te schrijven, wilde zij ervoor zorgen dat hij goed genoeg was om te worden gepubliceerd. Diary of a Good Neighbor was haar eerste boek over oudere vrouwen. (Somers 1983) Een relatief welgestelde vrouw ziet een onverzorgde, nurkse bejaarde vrouw, Maudie Foster, bij de apotheek en raakt toevallig betrokken bij haar leven en haar verzorging. Wanneer Maudie Foster uiteindelijk overlijdt beseft Janna hoeveel deze zorgrelatie voor haar is gaan betekenen. Als zij Maudie de laatste eer komt bewijzen, krijgt ze van Maudie's bezorgde volwassen kinderen te horen dat zij, ondanks alles wat zij voor haar buurvrouw heeft gedaan, geen van Maudie's schamele bezittingen zal krijgen.
Lezing op 30 januari 2014 gehouden ter gelegenheid van de conferentie ‘A Meaningful Life in a Just Society: Investigating Well-being and Democratic Caring'
Vertaling Walter van der Star
Is ‘een goede buur’ een utopische wensgedachte?
Toen Doris Lessing besloot om een roman onder het pseudoniem Jane Somers te schrijven, wilde zij ervoor zorgen dat hij goed genoeg was om te worden gepubliceerd. Diary of a Good Neighbor was haar eerste boek over oudere vrouwen. (Somers 1983) Een relatief welgestelde vrouw ziet een onverzorgde, nurkse bejaarde vrouw, Maudie Foster, bij de apotheek en raakt toevallig betrokken bij haar leven en haar verzorging. Wanneer Maudie Foster uiteindelijk overlijdt beseft Janna hoeveel deze zorgrelatie voor haar is gaan betekenen. Als zij Maudie de laatste eer komt bewijzen, krijgt ze van Maudie's bezorgde volwassen kinderen te horen dat zij, ondanks alles wat zij voor haar buurvrouw heeft gedaan, geen van Maudie's schamele bezittingen zal krijgen.
Meer info
€ 3,90
The American Military Chaplaincy - Christianity in dire need of Humanism
The past 25 years have seen leaps forward for diversity in the American military chaplaincy that it had not seen in the previous 250 years. Muslims, Buddhists, and Hindus were accepted for the first time as chaplains. Chaplains supported the construction of a chapel facility in the form of a Wiccan circle. But these few steps forward lag far behind the progress of the United States and the members of its military. An important constituency left out is Humanism.1
This article is prepared by Jason Torpy, a prior Army Captain, West Point graduate, and Iraq war veteran. I experienced frequent proselytism by commanders and chaplains alike and a total lack of consideration for the nontheist or humanist perspective. I find this common among members of the Military Association of Atheists & Freethinkers, an organization by and for humanists and other nontheists serving in the military.
This article is prepared by Jason Torpy, a prior Army Captain, West Point graduate, and Iraq war veteran. I experienced frequent proselytism by commanders and chaplains alike and a total lack of consideration for the nontheist or humanist perspective. I find this common among members of the Military Association of Atheists & Freethinkers, an organization by and for humanists and other nontheists serving in the military.
Meer info
€ 3,90
Waartoe wetenschap? - Over haar filosofische rechtvaardiging en maatschappelijke legitimering1
De laatste jaren staan de kwaliteit en de maatschappelijke waarde van de huidige wetenschappen regelmatig ter discussie. Gevallen van fraude en slodderwetenschap, belangenverstrengeling met het bedrijfsleven, en meer in het algemeen de invloed van perverse prikkels brachten de wetenschappelijke wereld negatief in het nieuws. Op grond daarvan heeft de oude vraag naar het waartoe van de wetenschap een nieuwe actualiteit verkregen. In dit artikel bespreek ik een aantal aspecten van deze vraag vanuit een filosofisch perspectief.
Ik begin met een korte uiteenzetting van de in de titel gebruikte termen en van de gangbare wetenschapsfilosofische benadering van het waartoe van wetenschap. Dan volgen een kritische en een constructieve beschouwing over de universitaire wetenschap. De eerste biedt een analyse en evaluatie van drie centrale kenmerken daarvan. Ik schets kort de visie op de waarde van de wetenschap die geïmpliceerd is door de economisering, hiërarchisering en bureaucratisering van de huidige universiteiten. Op één aspect van het laatste kenmerk ga ik nader in, namelijk de grote waarde die toegekend wordt aan het publiceren van wetenschappelijke artikelen in 'toptijdschriften'. Ik spits de bespreking toe op het gebruik van de journal impact factor als criterium voor toponderzoek in de geesteswetenschappen en een deel van de sociale wetenschappen. Mijn conclusie is dat, in deze disciplines, het meten van de waarde van onderzoek via dit criterium inhoudsloos en pseudowetenschappelijk is.
Ik begin met een korte uiteenzetting van de in de titel gebruikte termen en van de gangbare wetenschapsfilosofische benadering van het waartoe van wetenschap. Dan volgen een kritische en een constructieve beschouwing over de universitaire wetenschap. De eerste biedt een analyse en evaluatie van drie centrale kenmerken daarvan. Ik schets kort de visie op de waarde van de wetenschap die geïmpliceerd is door de economisering, hiërarchisering en bureaucratisering van de huidige universiteiten. Op één aspect van het laatste kenmerk ga ik nader in, namelijk de grote waarde die toegekend wordt aan het publiceren van wetenschappelijke artikelen in 'toptijdschriften'. Ik spits de bespreking toe op het gebruik van de journal impact factor als criterium voor toponderzoek in de geesteswetenschappen en een deel van de sociale wetenschappen. Mijn conclusie is dat, in deze disciplines, het meten van de waarde van onderzoek via dit criterium inhoudsloos en pseudowetenschappelijk is.
Meer info
€ 3,90
Welke Burger? Waarom Burgerschapsonderwijs kritisch dient te zijn.
Introductie
‘A GOOD CITIZEN is well-groomed and fun to be around. She’s trustworthy, helpful, courteous, and kind. He’s loyal, thrify, clean and brave. Good Citizens beware delinquency and obey even minor laws. They tend their yards, brush their teeth in a circular motion, vote in every election, and always try their best.’
Met deze woorden introduceert Jennifer McKnight-Trontz haar Good Citizen’s Hand-book, a Guide to proper Behavior (2001, p. 6), dat bestaat uit een rijk geïllustreerde verzameling regels, aansporingen en tips afkomstig van onder meer scouting handboeken uit de jaren 1920-1960.1 De hier getypeerde goede burger heeft veel weg van Annie M.G. Schmidts Zoetste Kind:
‘A GOOD CITIZEN is well-groomed and fun to be around. She’s trustworthy, helpful, courteous, and kind. He’s loyal, thrify, clean and brave. Good Citizens beware delinquency and obey even minor laws. They tend their yards, brush their teeth in a circular motion, vote in every election, and always try their best.’
Met deze woorden introduceert Jennifer McKnight-Trontz haar Good Citizen’s Hand-book, a Guide to proper Behavior (2001, p. 6), dat bestaat uit een rijk geïllustreerde verzameling regels, aansporingen en tips afkomstig van onder meer scouting handboeken uit de jaren 1920-1960.1 De hier getypeerde goede burger heeft veel weg van Annie M.G. Schmidts Zoetste Kind:
Meer info
€ 3,90
Zorgethiek en laatmoderne onzekerheid
Is het mogelijke de bedrading in het denken over zorg te vernieuwen? Als ik mij beperk tot die politieke ethiek dan zie ik voor het aanleggen van nieuwe denklijnen een belangrijke reden. In de laatmoderniteit zijn we, in het alledaagse, in hele scherpe vormen van moderniteit terecht gekomen. Giddens spreekt in het boek waarin hij de these over laatmoderniteit verwoordt, The consequences of Modernity (1991), van modernity over the top. Moderniteit is niet voorbij, zij is geradicaliseerd en met zichzelf veelvuldig in tegenspraak gekomen. Wat in de moderniteit wordt nagestreefd bijt zichzelf in de staart. Ik noem twee voorbeelden. Als snelheid voor moderniteit kenmerkend is dan is in de laatmoderniteit hypersnelheid kenmerk van alledaags werk, inclusief de maatschappelijke onmogelijkheid om te vertragen. Er is wel verlangen naar rust en vertraging en is er veel retoriek voor de noodzaak tot vertragen. Maar het tempo wordt per saldo enkel verder opgevoerd.
Meer info
€ 3,90
